Griep, covid en bronchiolitis: wat is het verschil en welke zorg is er nodig?

De griep: definitie, klachten en behandelingen

De griep is een besmettelijke ademhalingsziekte die wordt overgebracht door het influenzavirus. Het is over het algemeen een milde aandoening die zich kenmerkt door hoge koorts (boven de 38,5 °C), een droge hoest, hoofdpijn, spierpijn en een intens vermoeid gevoel (1-2).

Bij mensen met een broze gezondheid, zoals zuigelingen, mensen boven de 65 of personen met een verzwakt immuunsysteem kan het echter tot gevaarlijke complicaties leiden (longfalen, verergering van chronische bronchitis, astma-aanvallen) (3).

De incubatietijd bedraagt 1 tot 3 dagen. De besmettelijke periode begint 1 dag voor de eerste symptomen en kan een week lang aanhouden. De ziekte wordt overgebracht via kleine druppeltjes (speekseldruppeltjes in de lucht, afscheiding uit de neus...). Het kan ook via indirect contact worden overgebracht wanneer de handen contact maken met een besmet oppervlak (4).

Er zijn 3 factoren die ervoor zorgen dat een griepepidemie meestal rond de winter begint: we hebben de neiging dichter op elkaar te zitten omdat we elkaar vaker treffen in een afgesloten ruimte. Daarnaast wordt het neusslijmvlies droger waardoor het virus makkelijker kan binnendringen. Bovendien is de virusstam vaak goed bestand tegen de kou (5).

De griep gaat in de meeste gevallen vanzelf weer over. De behandeling bestaat dan ook alleen uit het verzachten van de klachten. Dit doet men door goed te drinken, pijnstillers in te nemen en medicijnen tegen de koorts en het hoesten te gebruiken. Voor mensen met een fragiele gezondheid kunnen antivirale middelen voorgeschreven worden om ernstige griepvormen te beteugelen (6).

COVID-19: hoe onderscheidt het zich van de griep?

De ziekte dook voor het eerst in december 2019 op in de Chinese provincie Wuhan: COVID-19 (afgeleid van COronaVIrus Disease 2019) is een virale ademhalingsziekte die overgebracht wordt door het SARS-CoV-2 coronavirus (7).

Het bijzondere aan de klachten is dat ze zeer divers zijn (8). Zo krijgen sommige mensen helemaal geen klachten, en anderen krijgen klassieke klachten van een ademhalingsinfectie, zoals koorts en hoesten, al dan niet in combinatie met spierpijn, hoofdpijn, keelpijn en een verstopte neus. In dat geval is het erg moeilijk om covid te onderscheiden van een reguliere griep.

Toch zijn er wel enkele karakteristieke kenmerken die zich meer voordoen bij covid dan bij een griep. Denk aan het verlies van de smaak (ageusie) of verlies van de reuk (anosmie). Dit zijn de onderscheidende tekenen (9). Ook ziet men soms verteringsstoornissen (misselijkheid, braken, diarree...) en huidafwijkingen (roodheid, huiduitslag, winterkloven...) (10).

Bij de ernstigere vormen, die zich meestal in de tweede week van de infectie manifesteren, zien we vaak dat de longen aangetast raken, wat gepaard kan gaan met het zogenaamde 'hyperinflammatoire syndroom'. Dat leidt tot problemen met ademhalen (kortademigheid) en een te laag zuurstofgehalte in het bloed. In die gevallen gaat men over tot een opname in het ziekenhuis (11).

De incubatieperiode bij COVID-19 is langer dan bij de griep (5 tot 8 dagen) en de fase waarin men besmettelijk is begint 2 tot 3 dagen voordat de eerste klinische tekenen verschijnen (12). Vanaf de 7^e dag met klachten neemt de besmettingskracht af, maar deze periode kan in uitzonderlijke gevallen aanhouden tot de 14^e dag.

Corona wordt op dezelfde manier doorgegeven als de griep, namelijk via kleine speekseldruppeltjes die via het hoesten of niesen in de lucht komen en daar blijven hangen. Het kan net als griep ook via het contact met besmette oppervlakken opgelopen worden. Dit verklaart waarom er afstandsmaatregelen zijn ingevoerd (het dragen van een masker, sociale onthouding, wassen van handen met een alcoholhoudende gel...).

Voor de milde en matig ernstige vormen bestaat er geen behandeling. Bij hoge koorts kan de inname van paracetamol overwogen worden. Niet-steroïde ontstekingsremmende middelen (zoals ibuprofen) worden echter afgeraden omdat dit mogelijk de immuunrespons onderdrukt. Sinds februari 2022 is er een antiviraal middel (Paxlovid®) dat op recept verkrijgbaar is voor mensen die het risico lopen een ernstige vorm te ontwikkelen (13).

Bronchiolitis: de besmettelijke aandoening bij baby's

De ziekte bronchiolitis is een virale ademhalingsziekte die de bronchioli (de kleinste vertakkingen van de luchtwegen) aantast. De ziekte wordt over het algemeen veroorzaakt door een besmetting met het RS-virus (respiratoir syncytieel-virus) (14).

Vaak verloopt deze ziekte mild. Bronchiolitis komt meestal voor in de winter bij kinderen onder de 2 jaar. Het begint meestal als een simpele verkoudheid met een lichte hoest. In de dagen erna verergert de hoest en na een paar dagen treedt er geleidelijk aan weer verbetering op. Het hoesten kan gepaard gaan met een piepende en moeizame ademhaling en er kan ook koorts optreden. Het kind heeft soms moeite met slapen en eten (15).

Het virus kan ook oudere kinderen en volwassen treffen, waarbij ze meestal geen, of zeer lichte klachten ontwikkelen, zoals een milde verkoudheid. De ziekte is echter wel zeer besmettelijk- en waart vaak sluipend rond onder de bevolking. Het wordt heel gemakkelijk overgedragen met het speeksel, via hoesten of niesen en het blijft vaak aanwezig op handen en voorwerpen (speen, knuffel, speelgoed...).

Ouders kunnen echter specifieke maatregelen nemen om de ziekte te voorkomen (16):

• was de handen gedurende 30 seconden na elk contact met het kind;
• maak speelgoed en knuffels regelmatig schoon;
• ventileer de kinderkamer 10 minuten per dag;
• draag een masker, vooral wanneer u zelf verkouden bent;
• mijd afgesloten ruimtes of publieke plaatsen, met name voor de 3^e levensmaand;
• deel nooit babyflesjes, spenen of niet-schoongemaakt bestek met andere kinderen;
• rook niet in het bijzijn van uw kind.

Gelukkig geneest deze ziekte meestal vanzelf binnen 5 tot 10 dagen. De hoest kan echter nog wel 2 tot 4 weken aanhouden.De behandeling bestaat meestal uit het vrijhouden van de neusholtes door de neus regelmatig schoon te maken en de voeding meer te spreiden over verschillende innamemomenten.

Een opname in het ziekenhuis vindt niet standaard plaats. Wanneer de symptomen erger worden, of wanneer de baby nog geen 6 maanden is, prematuur is of aan een ademhalingsziekte of hartziekte leidt, dan gaat men wel over tot ziekenhuisopname.

Een paar regels om ziekte te voorkomen en het immuunsysteem te ondersteunen

Om te voorkomen dat ziek wordt en verspreiding van de wintervirussen zo veel mogelijk te beperken, past u een paar goede gewoontes toe in uw leven:

• was regelmatig uw handen met water en zeep of reinig uw handen regelmatig met een alcoholhoudende oplossing (17);
• draag een masker in gesloten en slecht geventileerde ruimtes (zoals in het openbaar vervoer), vooral als u klachten heeft (18);
• ventileer dagelijks de leefruimtes (19);
• kies voor voeding die rijk is aan vitamines en mineralen: eet voldoende verse groenten en fruit voor de benodigde vitamine C, eet vette vis voor voldoende vitamine D... (20-21);
• zorg voor voldoende slaap, idealiter tussen de 7 en 9 uur (22).