Jakie są przyczyny starzenia?

Skrócenie telomerów

Z wiekiem organizm sam uruchamia proces starzenia. Tak zostało to zaprogramowane genetycznie. Komórki mają za zadanie namnażać się określoną ilość razy. Przy każdym kolejnym namnażaniu skracają się telomery chromosomów, czyli końcówki nici DNA.

Komórki mogą sobie radzić z tym skracaniem jedynie do pewnego „momentu”, po którym DNA, a wraz z nim komórka, przestaje się namnażać. Rozpoczyna się proces śmierci komórkowej. Zmienia się budowa komórki, co alarmuje układ odpornościowy i zachęca go do jej usunięcia. W ujęciu ogólnym śmierć komórkowa prowadzi do obumierania tkanek i stopniowego uszkadzania organizmu. Proces ten stanowi część naturalnego cyklu organizmu, ale istnieją także inne mechanizmy tłumaczące przedwczesne starzenie.

Zagrożenie stresem oksydacyjnym i wolnymi rodnikami

Stres oksydacyjny często jest wskazywany jako czynniki niezwykle szkodliwy dla organizmu. Ale jak działa?

Proces utleniania zachodzący w komórkach prowadzi do powstawania niestabilnych cząstek, które tracą po elektronie w czasie utleniania. Cząstki te, wzbogacone wolnymi rodnikami, próbują odzyskać równowagę i same odczepiają elektron cząstkom znajdującym się w ich pobliżu. Szybko prowadzi to do reakcji łańcuchowej, z którą organizm nie zawsze jest w stanie sobie poradzić.

Ludzki organizm jest wyposażony w naturalne związki przeciwutleniające zdolne neutralizować wolne rodniki. Do związków tych należą glutation, enzymy (peroksydazy, katalazy, dysmutazy ponadtlenkowej…), witaminy C i E … Jednak gdy rozwiązania te przestają wystarczać, atakujące wolne rodniki wywołują stres oksydacyjny. W połączeniu z towarzyszącą mu reakcją łańcuchową stres ten prowadzi do denaturacji białek, tłuszczów oraz w ujęciu ogólnym wszystkich cząstek wchodzących w skład organizmu i umożliwiających jego pracę. Narządy, skóra, układ nerwowy oraz układ krążenia: cały organizm cierpi w związku ze stresem oksydacyjnym i przedwcześnie się starzeje.

Warto pamiętać

Choć utlenianie jest procesem naturalnie występującym w organizmie, istnieje wiele czynników zewnętrznych, które zwiększają poziom stresu oksydacyjnego. Nikotyna, alkohol, dieta uboga w warzywa i owoce, zanieczyszczenia, działanie promieni słonecznych, stres…

Szkodliwe działanie glikacji

Glikacja to zjawisko coraz częściej brane pod uwagę w badaniach nad opóźnianiem procesów starzenia. To mechanizm, w ramach którego cząsteczki cukru przytwierdzają się do białek, prowadząc do powstawania glikoprotein.

Zachodzi częściej, jeśli w organizmie występują zbyt duże ilości cukrów i to właśnie dlatego występuje głównie u osób cierpiących na cukrzycę. W ostatecznym rozrachunku glikoproteiny prowadzą do powstawania tak zwanych końcowych produktów glikacji (ang. AGE), które odpowiadają za przedwczesne starzenie. Powodują zmiany strukturalne, w szczególności na poziomie tkanki skórnej, prowadząc do zwiotczenia skóry.

Oddziałują także na ściany naczyń krwionośnych, komórki mięśni, białe krwinki… W skrócie: nadmierna glikacja szkodzi całemu organizmowi. Wisienkę na torcie stanowi fakt, że AGE nie są rozkładane przez organizm, dlatego jedynym rozwiązaniem jest usuwanie ich naturalną drogą, czyli przez nerki. Nerki jednak nie radzą sobie z nadmierną glikacją i dlatego dochodzi do nagromadzenia w nich szkodliwych odpadów. To kolejny ciąg reakcji prowadzący do przedwczesnego starzenia.

Sposoby spowalniania procesu starzenia się organizmu

Wszyscy dobrze wiemy, z czym wiąże się starzenie. Jego skutki mogą być widoczne gołym okiem: zmarszczki, zgarbienie, siwienie… Ale istnieją także mniej widoczne konsekwencje w postaci chorób (raka, chorób neurodegeneracyjnych czy schorzeń układu krążenia)

W celu spowolnienia procesu starzenia zaleca się oczywiście wprowadzenie rozsądnego i higienicznego stylu życia. Dieta zrównoważona i bogata w przeciwutleniacze, regularna aktywność fizyczna oraz zdrowy sen pozwalają ograniczyć wpływ stresu oksydacyjnego i przesadnej glikacji. Zdecydowanie zaleca się także ograniczyć spożycie alkoholu i rzucić palenie.

Można także pójść o krok dalej i zacząć stosować związki zwane senolitykami. Są to cząstki dokładnie badane przez naukowców pragnących dowiedzieć się więcej o ich właściwościach spowalniających starzenie się komórek. Jednak pewne senolityki znane są nie od dziś. Należą do nich:

• kwercetyna, czyli flawonoid występujący w kaparach, czerwonej cebuli, bzie…;
• fisetyna, kolejny flawonoid. Występuje naturalnie między innymi w truskawkach i mango.

Przeciwdziałające starzeniu suplementy diety na bazie senolityów (takie jak Senolytic Complex czy Fisetin) mogą bardzo pomóc w naturalnej walce z przedwczesnym starzeniem.