Walka z procesami starzenia: czy wkrótce doczekamy się szczepionki spowalniającej procesy starzenia?

Przypomnienie: czym jest komórka starcza?

Komórką starczą nazywamy komórkę, która utraciła swoją funkcję i stała się niezdolna do podziału. Starzenie się komórek to proces kluczowy dla organizmu: komórki starcze odgrywają ważną rolę w rozwoju zarodkowym, naprawie tkanek oraz niszczeniu komórek rakowych (1).

Jednak, gdy w organizmie stale dochodzi do nagromadzenia dużej liczby komórek starczych, konsekwencje są dramatyczne: może dochodzić do zaburzenia homeostazy tkanek, co sprzyja chorobom metabolicznym, zapalnym i neurodegeneracyjnym, a nawet powstawaniu nowotworów (2).

Ponadto naukowcy już od lat prowadzą badania mające na celu zniszczyć te komórki, aby tym samym walczyć z procesami starzenia oraz – co najważniejsze – chorobami związanymi z wiekiem, takimi jak cukrzyca, osteoporoza, schorzenia stawów, miażdżyca itd. (3)

Szczepionka zwalczająca komórki starcze

Z początkiem grudnia 2021 roku profesor Toru Minamino z Uniwersytetu Juntendo w Japonii wraz z zespołem trafili na czołówki gazet, po tym jak czasopismo „Nature” opublikowało artykuł opisujący ich testy szczepionki zwalczającej komórki starcze (4).

Do tej pory większość naukowców i lekarzy stosowała związki hamujące właściwości antyapoptyczne komórek starczych. Innymi słowy, związki sprzyjające uśmiercaniu komórek starczych (dlatego nazywa się je „związkami senolitycznymi”).

Nowością wykorzystaną przez tę grupę naukowców było zastosowanie technologii, którą do tej pory wykorzystywano do walki z rakiem, czyli szczepionki peptydowej. Peptydy to łańcuchy aminokwasów, które tworzą białka i wykazują działanie wysoce immunogenne.

Metoda polega na określeniu peptydu odpowiedniego dla wirusa, guza lub ewentualnie komórek starczych, powiększeniu go i wstrzyknięciu do organizmu, aby układ odpornościowy wytwarzał odpowiednie przeciwciała.

W ramach badań zespół profesora Toru Minamino wskazał jako marker miażdżycy białko GPNMB. W celu zweryfikowania postawionej hipotezy naukowcy przeprowadzili ablację genetyczną komórek pozytywnych względem tego białka u myszy, u których stosuje się dietę bogatą w tłuszcze. W wyniku badań stwierdzili obniżenie ilości komórek starczych w tkankach tłuszczowych oraz złagodzenie zaburzeń metabolicznych występujących regularnie u tych myszy.

Stosując najbardziej zaawansowaną szczepionkę peptydową, immunizowali więc kolejną gromadę myszy, u której potwierdzili spadek liczby komórek pozytywnych względem białka GPNMB, poprawę fenotypów zdrowia i choroby towarzyszących starzeniu, a także wydłużenie życia samców myszy, u których stwierdzono zespół progeroidowy (chorobę genetyczną prowadzącą do szybszego starzenia organizmu).

Obiecujące odkrycie dla osób pragnących żyć długo i cieszyć się dobrym zdrowiem

Choć w następstwie tych pierwszych wyników należy przeprowadzić jeszcze pogłębione badania, już teraz widać, że są one niezwykle obiecujące i mogą stanowić podstawę do tworzenia rozwiązań pozwalających żyć dłużej i cieszyć się dobrym zdrowiem.

Jednak w oczekiwaniu na postęp prac i wynalezienie szczepionki spowalniającej procesy starzenia, którą można będzie stosować u ludzi, trzeba będzie w pierwszej kolejności zadbać o swój organizm, aby ograniczyć liczbę komórek starczych.

Zbilansowana dieta, regularna aktywność fizyczna, zredukowanie stresu oksydacyjnego, ograniczenie spożycia alkoholu i, przede wszystkim, tytoniu itp. to na chwilę obecną najlepsze sposoby na spowolnienie procesów starzenia i zachowanie zdrowia.

Warto także przypomnieć, że niektóre substancje już od wielu lat są dokładnie badane pod kątem obiecujących właściwości senolitycznych. Do grupy tej zaliczają się przede wszystkim dwa flawonoidy: fisetyna oraz kwercetyna, które można dostarczać sobie w formie suplementów diety. Istnieją preparaty zawierające wyłącznie fisetynę (takie jak Fisetin) orazsuplementy kompleksowe, w których występują fisetyna, kwercetyna, NMN, bezkofeinowy ekstrakt z czarnej herbaty, witamina C oraz bromelaina (taki jest skład preparatu Senolytic Complex) (5-7).