Atopowe zapalenie skóry: jak łagodzić przebieg i leczyć?

Definicja

Atopowe zapalenie skóry to przewlekła choroba zapalna skóry.

Charakteryzuje ją wysuszenie skóry, któremu towarzyszą różne zmiany wypryskowe (rumień, swędzenie itp.).

Objawy atopowego zapalenia skóry

Sucha skóra, czerwone plamy, świąd...

Wyprysk atopowy prowadzi także do:

• wysuszenia skóry (kserozy);
• pojawiania się czerwonych plam o „rumieniowatym” zabarwieniu (blednącym przy uciskaniu) i lekko napuchniętych, zazwyczaj występujących na policzkach, kończynach i pośladkach (u niemowląt) lub twarzy, szyi, zagięciach łokci i kolan (u dzieci i dorosłych);
• intensywnego swędzenia (świądu);
• ewentualnie do pojawienia się świerzbiączki, którą charakteryzują bardzo swędzące czerwone guzki.

Te różne objawy pojawiają się i rozwijają w ramach następujących po sobie nawrotów .

Wysięki i zgrubienie skóry

Ponadto małe pęcherzyki występujące na plamkach pękają, prowadząc do wysięków, tworzenia się strupów oraz złuszczania się skóry, czyli odpadania fragmentów naskórka.

Regularne rozdrapywanie ran prowadzące do powstawania wielu małych zadrapań może także prowadzić do zliszajcowacenia, czyli anormalnego zgrubienia skóry.

Zaburzenia pośrednio związane z tą chorobą skóry

Ponadto, uczucie dyskomfortu stale towarzyszące tej dermatozie (termin określający wszystkie choroby skóry) może:

• prowadzić do zaburzeń snu;
• intensyfikować stany lękowe oraz rozdrażnienie;
• w niektórych przypadkach prowadzić nawet do depresji.

Zastanówmy się więc przez chwilę, co tłumaczy pojawienie się tej choroby.

Jakie są przyczyny tego zapalenia skóry?

Genetyczne predyspozycje do wysuszania się skóry

Podstawową przyczyną atopowego zapalenia skóry jest genetyczna anomalia związana z barierą skórną.

Anomalia ta prowadzi do przesadnego wysuszenia skóry: niedoboru filagryny, rozpadu lipidów... Mutacja genetyczna stanowiąca główną przyczynę tej zmiany występuje w chromosomie 1q21 (1).

Otoczenie sprzyjające alergiom

Dodatkowo choroba ta pojawia się u osób wyjątkowo podatnych na alergeny, na przykład pokarmowe, zawarte w pyłku, sierści zwierzęcej itp.

Stąd przymiotnik „atopowe” opisujący predyspozycję do rozwoju licznych alergii.

A zmiany skórne ułatwiają alergenom penetrowanie naskórka...

… co z kolei stymuluje układ odpornościowy i wymusza na nim przesadną reakcję obronną przekładającą się na produkcję zbyt dużej ilości immunoglobulin E (IgE), która prowadzi do wyprysku oraz towarzyszących mu rumieni i swędzenia.

Istnieją także czynniki środowiskowe

Pojawianiu się atopowego zapalenia skóry sprzyjają także pewne czynniki środowiskowe, takie jak:

• przesadna troska o higienę skóry, która zwiększa jej aseptyczność, a tym samym podatność na zagrożenia związane z alergenami);
• suche powietrze;
• niewłaściwa wentylacja mieszkania prowadząca do namnażania się roztoczy;
• szorstkie tkaniny;
• ciepło i pot;
• narażenie na oddziaływanie zanieczyszczeń;
• a także stres, który prowadzi do pogorszenia wyprysku.

Osoby z grupy ryzyka

Niemowlęta i dzieci

Ta choroba skóry najczęściej dotyka niemowląt (od 3 miesiąca życia) oraz dzieci. Szacuje się, że we Francji problem dotyczy 10-15% niemowląt. Czasem mówi się więc o „niemowlęcym zapaleniu skóry”.

Dobra wiadomość: w 3/4 przypadków atopowe zapalenie skóry z wiekiem łagodnieje, by w okresie dojrzewania zniknąć całkowicie (2).

Choroba dotyka około 10% dorosłych

Czasem jednak AZS utrzymuje się lub wręcz pojawia się dopiero w okresie dorastania lub w życiu dorosłym.

Dlatego szacuje się, że choroba dotyka 10% osób dorosłych (3).

Częstotliwość, zaraźliwość i powikłania

Coraz bardziej powszechna choroba

Atopowe zapalenie skóry to choroba bardzo powszechna, która od 1960 roku cały czas zwiększa zasięg w społeczeństwach uprzemysłowionych.

Uważa się, że rozwój choroby spowodowany jest czynnikami, które wymieniliśmy wyżej (przesadna higiena, zanieczyszczenia, stres...)

Czy atopowe zapalenie skóry jest chorobą zakaźną?

Nie. Jest to choroba dziedziczna, ale nie zakaźna.

Możliwe powikłania

Rany spowodowane atopowym zapaleniem skóry mogą stanowić przepustkę do organizmu dla gronkowca złocistego lub wirusa opryszczki.

Niektórym chorobom skóry towarzyszy takżespowolnienie wzrostu lub problemy ze wzrokiem, takie jak odwarstwienie siatkówki.

Diagnoza

Kiedy i do jakiego lekarza udać się w razie atopowego wyprysku?

Wszelkie stany zapalne skóry wymagają konsultacji z dermatologiem.

To on określi, czy mamy do czynienia z atopowym zapaleniem skóry (lub inną chorobą skóry o podłożu zapalnym) i przepisze odpowiednie leki.

Skąd dermatolog wie, że to atopowe zapalenie skóry?

AZS to choroba skóry o bardzo wyrazistych objawach.

Przed jej zdiagnozowaniem dermatolog musi:

• koniecznie stwierdzić występowanie wyprysku oraz świądu;
• ponadto obecne muszą być co najmniej trzy charakterystyczne objawy, takie jak występowanie u przodków kserozy skórnej, astmy, wyprysku w zagięciach itp.

Ewentualne testy alergologiczne

Ponadto, choroby nie należy mylić z łojotokowym zapaleniem skóry czy wypryskiem kontaktowym.

Jeśli niemowlę lub dziecko źle znosi leczenie, a do tego pojawiają się dodatkowe choroby o podłożu atopowym (nieżyt nosa, alergie spożywcze...), można rozważyć przeprowadzenie testów alergologicznych.

Leczenie wyprysku atopowego

Codzienne przeciwdziałanie

Zazwyczaj w celu przeciwdziałania tej chorobie zaleca się:

• zrezygnować z komercyjnych mydeł na rzecz łagodniejszych środków myjących, takich jak „chlebek” dermatologiczny czy specjalne żele;
• stosować prysznic zamiast kąpieli;
• osuszać skórę ręcznikiem zamiast ją wycierać;
• codziennie „smarować” skórę atopową emolientem (neutralnym kremem nawilżającym, bez sztucznych aromatów czy konserwantów) w celu odbudowy bariery ochronnej skóry. Najlepiej nakładać go po wyjściu spod prysznica na lekko wilgotną skórę;
• nosić ubrania bawełniane lub lniane zamiast wełnianych;
• unikać niektórych kosmetyków;
• nie palić;
• obniżyć temperaturę mieszkania (najlepiej do maksymalnie 20° C);
• stosować techniki zwalczania stresu (jogę, masaże...).

Skóra atopowa: leczenie nawrotów

Aby zapobiegać skaleczeniom w czasie nawrotów lub leczyć je, dermatolog lub lekarz ogólny zaleci:

• kremy z kortyzonem (dermokortykoidy lub glukokortykoidy do stosowania miejscowego) które działają przeciwzapalnie i antyproliferacyjnie;
• środki immunomodulujące, które stymulują układ odpornościowy. Jest to jednak rozwiązanie kontrowersyjne, gdyż przeczy intuicji i niesie za sobą ryzyko;
• czasem także leki antyhistaminowe, które łagodzą działanie histaminy wydzielanej przez organizm w czasie reakcji alergicznych;
• lub wręcz terapię antybiotykową w razie nadkażenia ran.

Czy istnieją naturalne metody łagodzenia bólu?

Niezbędne kwasy tłuszczowe

Niezbędne kwasy tłuszczowe, takie jak omega-3, to substancje o potwierdzonych naukowo właściwościach łagodzących reakcje zapalne. Zapobiegają wytwarzaniu przez organizm zbyt dużych ilości interleukin 1 i 6 z grupy cytokin prozapalnych.

Badanie przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu w Berlinie wykazało, że stosowanie kwasów omega-3 przynosi ulgę osobom dotkniętym wypryskiem (4), a dodatkowo stanowi w pełni naturalną metodę.

Kwasy tłuszczowe najlepiej dostarczać sobie pod postacią:

• suplementów diety zawierających kwasy omega-3;
• tłustych ryb (świeżych lub mrożonych);
• oleju lnianego, ogórecznika, rzepaku czy konopi;
• orzechów itp.

W czym występują optymalne ilości kwasów omega-3?

Uwaga! Ilości kwasów omega-3 dostarczane z pożywieniem są niewystarczające. Poza tym zbyt częste spożywanie ryb może okazać się szkodliwe dla zdrowia (wysoka zawartość rtęci wynikająca z zanieczyszczenia).

Najskuteczniejszym sposobem pozwalającym zapewnić sobie stałą dawkę kwasów omega-3 jest więc suplementacja, na przykład preparatem Artic Plankton Oil. Formuła ta zapewnia skoncentrowaną dawkę kwasów EPA, DHA oraz SDA pochodzenia zooplanktonicznego, które należą do rodziny kwasów tłuszczowych omega-3 skutecznie łagodzącej stany zapalne.

Super Omega 3, jak sama nazwa wskazuje, to kolejny preparat o wysokiej zawartości kwasów omega-3, który tak samo skutecznie i trwale łagodzi przewlekłe stany zapalne.

Warto pamiętać także o cynku i witaminie D

Ale składników odżywczych pomagających przywrócić zdrowie skóry jest więcej:

• cynk (Zinc Orotate 50 mg), którego silne właściwości przeciwutleniające wzmacniają komórki skóry, najbardziej podatne na utlenianie (5);
• i wreszcie witamina D (Vitamin D3 5000 UI), która odgrywa kluczową rolę w modulowaniu układu odpornościowego. Jej skuteczność w łagodzeniu AZS została potwierdzona wynikami przeprowadzonego niedawno badania (6).

Probiotyki: Twoi sprzymierzeńcy w przypadku AZS

Flora bakteryjna jelit wpływa na stan skóry

Wiadomo nie od dziś:

Zaburzenie równowagi flory jelit może wpływać na inne części organizmu, w tym skórę, prowadząc do niekontrolowanych stanów zapalnych (7).

To dlatego niektóre probiotyki, czyli bakterie sprzyjające prawidłowej pracy flory jelitowej, okazują się tak skuteczne we wzmacnianiu skóry.

Rzeczywiście niektóre szczepy probiotyków sprzyjają wydzielaniuimmunoglobulin A, znanych ze wzmacniania ścianek i błon. Wyniki badania przeprowadzonego niedawno przez amerykańskich naukowców wykazały, że stosowanie probiotyków prowadzi do znacznej poprawy skóry dotkniętej wypryskiem (8).

Probiotyki dla odbudowy skóry atopowej

Istnieją nawet produkty na bazie probiotyków opracowane specjalnie do walki z problemami skóry (trądzikiem, wypryskiem, rumieniem... oraz AZS). Należy do nich preparat Derma Relief, który zawiera cztery różne szczepy probiotyczne : Lactobacillus casei, Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus plantarum oraz Bifidobacterium lactis.

Bakterie z tego ostatniego szczepu są zabezpieczane podwójną warstwą otoczki, by docierały żywe do wnętrza jelit i dostarczały wszystkich swoich składników aktywnych w synergii z innymi witaminami (C oraz B2) wyselekcjonowanymi ze względu na ich właściwości pielęgnujące i regenerujące skórę.