Dieta surowa: zalety, zagrożenia i dobre praktyki związane z „jedzeniem na surowo”

Czym jest dieta surowa?

W ramach obszernego ruchu diety surowej, zwanej także „witarianizmem”, występuje kilka różnych odmian oraz różnorodne typy adeptów: (1)

• nasionożercy, którzy spożywają przede wszystkim nasiona i ziarna;
• owocożercy, którzy spożywają przede wszystkim owoce;
• instynktowni, którzy spożywają wszystkie pokarmy, w tym pochodzenia zwierzęcego, nie mieszając ich, co bliskie jest zasadom diety dysocjacyjnej;
• sokopijcy, którzy spożywają niemal wyłącznie soki;
• oraz adepci „ekologicznego odżywiania”, którzy spożywają wszystko, w tym mięso i insekty.

Elementem wspólnym tych wszystkich diet jest spożywanie pokarmów głównie lub wyłącznie surowych.

W rzeczywistości pokarmy surowe stanowią od 75 do 80% diety adeptów tego sposobu odżywiania.

Zalety surowej diety

Surowa dieta prowadzi do trwałej utraty wagi, co może być właściwością bardzo poszukiwaną przez osoby cierpiące na nadwagę i niezwykle dla nich korzystną (2). Utrata wagi powodowana jest przede wszystkim rezygnacją z wytwarzanych przemysłowo ciastek oraz innych produktów przetworzonych.

Mimo wszystko to nie ta zaleta uznawana jest przez zwolenników surowej diety za najważniejszą.

Specjaliści, którzy spopularyzowali tę dietę, twierdzą, że spożywanie surowych pokarmów pozwala zachować wszystkie zawarte w nich witaminy (co jest prawdą) oraz, co najważniejsze, enzymy zawarte w pokarmach (co także jest prawdą) (3).

Enzymy te stymulują proces trawienia niektórych składników odżywczych (węglowodanów i białek) już w żołądku, przez co ułatwiają cały proces trawienia, a tym samym zapewniają lepsze przyswajanie przez organizm.

Ponadto większość odmian surowej diety wyklucza żywność pochodzenia zwierzęcego i stawia w pierwszej kolejności na pokarmy zakwaszajace, dlatego surowa dieta w naturalny sposób wspomaga równowagę kwasowo-zasadową organizmu.

Tym samym surowa dieta skutkuje wzrostem energii, usprawnieniem procesu trawienia oraz, przede wszystkim, zapewnieniem diety zbliżonej do sposobu odżywiania naszych przodków. W związku z powyższym surowa dieta stanowi doskonałą alternatywę dla diety paleo.

Gotowanie pokarmów towarzyszy ludzkości od zarania dziejów

Warto jednak pamiętać, że gatunek ludzki swoje przetrwanie na Ziemi zawdzięcza między innymi zwyczajowi gotowania pokarmów, o czym przypominają naukowcy z Harvard Graduate School of Arts and Sciences w badaniu, którego wyniki opublikowano w czasopiśmie Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) (4).

I rzeczywiście zgodnie z szacunkami zarówno paleoantropologów, jak i archeologów, ludzie gotują swoje pokarmy od co najmniej miliona lat, a najprawdopodobniej od czasów jeszcze dawniejszych. Obecnie powszechnie uznaje się, że gotowanie mięsa jest jednym z czynników, które przyczyniły się do ewolucji gatunku ludzkiego ku postaci homo sapiens (5).

I rzeczywiście mięso gotowane dostarcza więcej energii niż surowe (6), zawarte w nim składniki odżywcze są lepiej przyswajane, a do strawienia go potrzebna jest mniejsza ilość energii (7-8). Ponadto krótsze przeżuwanie gotowanego mięsa przyczyniło się do zmniejszenia rozmiaru szczęki, s w konsekwencji zwiększenia rozmiaru czaszki.

Archeolodzy dowiedli także, że ludzie gotowali warzywa już co najmniej 170 000 lat temu, prawdopodobnie z podobnych przyczyn.

Ponadto gotowanie zdaje się mieć właściwości zmiękczające błonnik, który dzięki temu nie podrażnia tak bardzo jelita grubego, a także zabija chorobotwórcze zarazki, obniżając ryzyko wystąpienia zakażeń pokarmowych.

Zagrożenia związane z surową dietą

Surowa dieta znana jest nie od dziś, dlatego przeprowadzono już wiele badań z udziałem osób, które ją stosują. Wykazały one, że:

• około 30% kobiet stosujących surową dietę cierpi na całkowity lub częściowy zanik miesiączki (9);
• jedzenie wyłącznie pokarmów surowych prowadzi do nadmiernego spożycia fruktozy oraz niektórych rodzajów błonnika, które mogą prowadzić do zaburzeń trawienia, wzdęć, gazów oraz biegunek (10);
• jedzenie surowych pokarmów może także, w pewnych warunkach, powodować ryzyko zatruć pokarmowych, w szczególności w przypadku mięs i ryb spożywanych na surowo bez poszanowania niezwykle restrykcyjnych zasad sanitarnych;
• ale, co najważniejsze, surowa dieta może powodować niedobór witaminy B12, wzrost stężenia homocysteiny we krwi (czynnik predysponujący do chorób układu krążenia), obniżenie poziomu dobrego cholesterolu (HDL) oraz spadek gęstości kości, w szczególności wskutek niedoboru wapnia oraz witaminy D (11-12).

Dlatego oczywistym jest, że wszystkie te niedobory można zwalczać, dostosowując dietę i stawiając na suplementy, takie jak Methylcobalamine (dostarczający witaminę B12), Calcium-AEP oraz Vitamin D3 5000 UI.

Warto także pamiętać o preparatach multiwitaminowych (takich jak Daily 3), które dostarczają spore ilości między innymi tych minerałów i witamin, które skutecznie wspomagają nasze zdrowie.

Jeść pokarmy surowe czy gotowane? A może istnieje złoty środek?

Podsumowując, surowa dieta ma cały szereg niekwestionowanych zalet: pokarmy surowe, poddane fermentacji mlekowej oraz kiełki zawierają wiele witamin, minerałów oraz enzymów, które w pewnym stopniu wspomagają trawienie.

Ponadto surowa dieta przyspiesza moment wystąpienia uczucia sytości, eliminuje problem gotowanych tłuszczów i narzuca dietę bogatą w składniki o rewelacyjnym wpływie na zdrowie (owoce, warzywa, rośliny oleiste, ziarna, kiełki itd.).

Jednak w związku z zagrożeniami wiążącymi się ze stosowaniem wyłącznie surowej diety, większość dietetyków i lekarzy zaleca stosowanie zrównoważonej diety zawierającej równe proporcje produktów surowych (w szczególności wyżej wymienionych pokarmów) oraz gotowanych (brokułów, ziemniaków/batatów, ziaren zbóż, pseudo-zbóż, mięs, jaj itd.).

I, jak zawsze, nadmiar może powodować ryzyko, podczas gdy stosowanie „wszystkiego po trochę” pozwala korzystać z zalet obu metod.